IMDb : 7.8/10

'Con voi chiếu đất mà ngồi': Trên đỉnh vinh quang – Vực sâu nỗi buồn…

Qua mặt tác phẩm bom tấn Ảnh của đạo diễn Trương Nghệ Mưu, bộ phim Con voi chiếu đất mà ngồi (An Elephant Sitting Still) của đạo diễn trẻ Hồ Ba đã trở thành 'con ngựa ô' giành chiến thắng tại Liên hoan phim Kim Mã Đài Loan lần thứ 55 vừa diễn ra tháng 11 với giải Phim truyện hay nhất và Kịch bản chuyển thể xuất sắc. Tuy nhiên, ngoài yếu tố nghệ thuật hay nội dung dài kỷ lục gần 4 tiếng thì hậu trường việc làm phim, những lùm xùm nghi vấn tranh cãi và đỉnh điểm là vụ tự tử của đạo diễn cũng được dư luận cực kỳ chú ý…

Trong tuyệt vọng hướng đến cái chết để tìm sự sống

Con voi chiếu đất mà ngồi là bộ phim mà đạo diễn Hồ Ba đã dùng cuộc đời của mình để hoàn thành, cũng là bộ phim điện ảnh Hoa ngữ “dài hơi” hiếm có. Với thời lượng 230 phút, bộ phim tồn tại sự thanh khiết nhất định, nhưng với thủ pháp kể chuyện đa tuyến chứa đựng sự tuyệt vọng trong những cảnh phim dài, vừa bày ra hiện thực u ám, vừa đâm vào nỗi đau của cuộc sống.

Trước khi đoạt giải thưởng Kim Mã, Con voi chiếu đất mà ngồi cũng mang về giải FIPRESCI Prizes ở Liên hoan phim Berlin lần thứ 68

Trong số các bộ phim điện ảnh Hoa ngữ những năm gần đây, đây là bộ phim dám khiêu chiến với thời lượng siêu dài gần 4 tiếng đồng hồ, việc này có vấn đề riêng của nó, hơn nữa còn có sự ràng buộc về kinh phí sản xuất. Dưới hoàn cảnh như vậy, đạo diễn Hồ Ba dùng quãng thời gian dài quay một bộ phim về sự tuyệt vọng trong hiện thực, không cần tưởng tượng cũng biết khó khăn và áp lực mà anh phải đối mặt, nhưng xem phim sau khi đã hoàn thành thì thấy, nếu bộ phim này bị thu hẹp trong thời lượng 2 tiếng đồng hồ như những bộ phim bình thường, vậy thì cảm xúc mà bộ phim mang lại sẽ bị giảm sút đáng kể, vì bộ phim này chính là dùng tiết tấu chậm rãi mà dữ dội, dẫn dắt cả mạch truyện.

Vận mệnh của 4 nhân vật trong phim, những đau khổ mà họ trải qua đã trở thành thời cơ để bộ phim vẽ nên bức tranh hiện thực tuyệt vọng, cách đạo diễn Hồ Ba sử dụng khéo léo những cảnh phim dài càng khiến phim bị bao phủ bởi bầu không khí trầm trọng và cực kỳ phong cách hóa, Hồ Ba đã đem tư tưởng hoang mang vô vọng của bản thân vào trong phim, đồng thời dùng thủ pháp đa tuyến song hành mượn bốn con người ở độ tuổi khác nhau đang đứng ở bờ vực cuộc sống, những đau khổ mà họ gánh chịu trong hiện thực tuyệt vọng sẽ bật ra một cách sinh động, đối với thế giới hoang đường, chủ nghĩa tư duy về sự tồn tại đau khổ của đời người, Con voi chiếu đất mà ngồi tạo nên hiệu quả kỳ diệu.

Bộ phim xoay quanh số phận của 4 nhân vật nghèo khổ, trên người mỗi nhân vật đều vương vấn cảm xúc bị đè nén

Nói một cách công tâm, Con voi chiếu đất mà ngồi không những có tính nghệ thuật độc đáo, mà tài năng của đạo diễn Hồ Ba cũng bộc lộ triệt để trong bộ phim này.

Đạo diễn Hồ Ba đã vì bộ phim mà tự vẫn

Hồ Ba là đạo diễn kiêm nhà văn, bút danh Hồ Thiên. Chàng thanh niên 29 tuổi này đã chọn dùng một sợi dây thừng giã biệt thế giới này. Cái chết của anh ít nhiều có liên quan đến mối bất hòa giữa anh và đạo diễn nổi tiếng Vương Tiểu Soái trong công việc làm phim. Nhưng, dù truyền thông đã nhiều lần đưa tin, trước sau phía Vương Tiểu Soái vẫn không đưa ra phản hồi chính thức. Trả lời phỏng vấn báo chí, một số bạn bè của Hồ Ba nhắc đến mâu thuẫn giữa anh và Đông Xuân Ảnh Nghiệp (của đạo diễn Vương Tiểu Soái), thật ra những người bạn này đều bất bình, nhưng họ tin rằng thanh giả tự thanh, người chết yên nghỉ, người sống cũng như vậy.

Hồ Ba tốt nghiệp Học viện điện ảnh Bắc Kinh, năm 2016, anh đem theo kịch bản Kim dương mao do anh viết tham gia hội triển lãm đầu tư sáng tác phim ảnh FIRST, đạo diễn Lưu Toàn đã chú ý đến Hồ Ba, qua sự giới thiệu của cô, sau hoạt động đạo diễn Vương Tiểu Soái đã đọc kịch bản Kim dương mao, sau đó hai bên ký hợp đồng, lập dự án quay phim với tựa phim là Yêu khi hoa anh đào nở rộ. Báo chí đưa tin, với vai trò điều hành sản xuất, đạo diễn Vương Tiểu Soái từng bày tỏ, Yêu khi hoa anh đào nở rộ đã khiến anh cảm nhận được lý tưởng mà đạo diễn trẻ ấp ủ, cùng với sự quan tâm đến hiện thực, rất ấm áp. Vương Tiểu Soái cho rằng Yêu khi hoa anh đào nở rộ là một bộ phim kiểu tác giả.

Đạo diễn Hồ Ba tự vẫn ở tuổi 29, trước khi bộ phim Con voi chiếu đất mà ngồi ra mắt và giành chiến thắng tại các Liên hoan phim quốc tế

Tháng 3/2017, bộ phim hoàn thành. Trắc trở như tên phim từ Kim dương mao đổi thành Yêu khi hoa anh đào nở rộ rồi biến thành Con voi chiếu đất mà ngồi, lúc này giữa Hồ Ba và Đông Xuân Ảnh Nghiệp cũng xảy ra bất đồng ý kiến.

Trên mạng lan truyền bức ảnh chụp màn hình cuộc trò chuyện của Hồ Ba và Vương Tiểu Soái trên weibo, là do người bạn thân của Hồ Ba – nickname “ma nước của mục dương” công bố. Theo “ma nước của mục dương” nói, khi Hồ Ba gửi cho anh bức ảnh còn nói: “Bạn xem, đây chính là cuộc sống thường ngày của một người muốn làm đạo diễn phim nghệ thuật. Bạn không những sẽ không đạt được bất cứ thứ gì, còn sẽ bị sỉ nhục đến tận cùng”.

Về bộ phim này, lúc đầu Hồ Ba giao bản phim gốc dài 4 tiếng đồng hồ, Vương Tiểu Soái muốn anh rút ngắn thời lượng còn khoảng 2 tiếng đồng hồ, nhưng bản phim đã chỉnh sửa của Hồ Ba chỉ cắt bớt 10 phút.

Nhà sản xuất phim trẻ tuổi Dương Thành là một trong những giám khảo của hội đầu tư sáng tác FIRST vào năm Hồ Ba tham gia, anh nói với phóng viên trang Mtime, tháng 6 năm ngoái Hồ Ba từng mời anh xem bộ phim dài 3 tiếng 50 phút này, khi đó anh không ngờ bộ phim lại dài như vậy, anh tưởng trong 3 tiếng đồng hồ gặp mặt, ngoài xem phim, còn có thể trò chuyện về cảm nhận đối với bộ phim, nào ngờ cuối cùng lại không xem hết phim, sau đó anh đã tìm cơ hội xem hết phần còn lại. Dương Thành nhận xét: “Bộ phim này có phong cách cá nhân mạnh mẽ, độ phân biệt rất cao. Nhưng nếu nhà đầu tư yêu cầu khắt khe hơn về chất lượng và cho rằng thời lượng dài sẽ ảnh hưởng đến sự đón nhận của thị trường, cũng rất bình thường”.

Bộ phim Con voi chiếu đất mà ngồi do dàn diễn viên mới toang đóng vai chính

Mâu thuẫn giữa Hồ Ba và Đông Xuân Ảnh Nghiệp căng thẳng đến nỗi phải nhờ tới sự can thiệp của pháp luật, thậm chí có khả năng mất bản quyền, bị loại khỏi dự án. Dương Thành tiết lộ, Hồ Ba từng nhờ anh giúp đỡ, xem có thể tìm một nhà đầu tư đồng ý tiếp nhận bản phim Con voi chiếu đất mà ngồi dài 3 tiếng 50 phút, nhưng hiển nhiên đối với một đạo diễn chưa có danh tiếng mà nói, rất khó. Dù chi phí sản xuất chỉ có 700 ngàn CNY, khả năng có người chịu mua phim cũng rất thấp.

Theo cách nhìn của Dương Thành sau khi tiếp xúc với Hồ Ba, anh cho rằng Hồ Ba là một người “rất kiên trì với tác phẩm của mình, nhưng không tự đại”. Trong mắt Dương Thành, Hồ Ba là người “nhạy cảm và tinh tế”, nhưng đối với vấn đề tâm lý hay bệnh tật là bí mật riêng tư, e rằng người ngoài rất khó đưa ra nhận xét hay đánh giá về nhà đạo diễn tài năng bạc mệnh Hồ Ba.

Con voi chiếu đất mà ngồi được chuyển thể từ truyện ngắn cùng tên của Hồ Ba, câu chuyện lấy bối cảnh tại một thành phố lạc hậu ở Hà Bắc, xoay quanh quá trình mưu cầu sinh tồn của 4 nhân vật sống trong tận cùng nghèo khổ của xã hội. Bộ phim này đã khắc họa cuộc sống của những người dân thuộc tầng lớp thấp trong xã hội, câu chuyện lấy bối cảnh một thành phố nhỏ chưa phát triển ở Hà Bắc, cộng thêm cách dàn dựng rất mộc mạc, trên phương diện kỹ thuật đã tạo ra bầu không khí nặng nề áp lực. Mẹ của đạo diễn Hồ Ba thay mặt con trai nhận giải thưởng Phim truyện hay nhất - Kim Mã Đài Loan lần thứ 55 Về nội dung mà nói, thật sự quá chán nản, quá bi quan, trên người mỗi nhân vật đều vương vấn cảm xúc bị đè nén. Nhưng, đối với một tác phẩm điện ảnh mà nói, bộ phim đã bộc lộ sự tài năng của đạo diễn. Đây là bộ phim đầu tay của đạo diễn Hồ Ba và cũng là tác phẩm cuối cùng của anh, bởi anh đã tự vẫn vào ngày 12/10/2017, trước thời điểm ngày 16/2/2018 khi bộ phim được công chiếu đầu tiên tại Liên hoan phim Berlin lần thứ 68, đồng thời đoạt giải thưởng ở hạng mục FIPRESCI Prizes.